မိမိရဲ ့အေကာင့္ကိုလံုျခံဳေစရန္အခ်က္(10)ခ်က္

Online ကုိတက္လာျပီဆုိရင္ အနည္းဆုံးေတာ့ gmail account တစ္ခု ရွိပါ့ မယ္.. အဲဒီ့ account ထဲမွာ အေရးၾကီးတာေတြ လည္း ရွိႏုိင္ပါတယ္.. အဲ ဒါေၾကာင့္ ကုိယ့္ရဲ႕ Account ကုိ လုံျခဳံေရးေပါ့ .. သတိျပဳရမယ့္ အခ်က္ ကေလးေတြ ကုိ ကြ်န္ေတာ္ ျပန္ျပီးေတာ့ မွ်ေ၀ျခင္းျဖစ္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ ... ကုိယ့္ရဲ႕ account ေတြအတြက္ လုံျခဳံေရး အသိေလးပါ .. ဖတ္ၾကည့္ေစခ်င္ပါတယ္ ..

၁) မိမိ ဖြင့္ေသာ Website သည္ Official Site ၿဖစ္ရန္ အြန္လုိင္းမွာ တစ္ ခ်ဳိ႕ေသာ Website ေတြက လာေရာက္ လည္ပတ္သူကုိ ဒုကၡေပးႏုိင္တဲ႔ malicious code ေတြ / virus ေတြကို ၿမွပ္ႏွ႔ံထားတတ္ပါတယ္.. ဒါကလည္း search engine နဲ႔ အခ်ဳိ႕ေသာ Social Site ေတြကေန ၀င္လာတဲ႔ Link ေတြေၾကာင့္လည္းၿဖစ္ႏုိင္ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မိမိအသုံးၿပဳတဲ႔ website က Official Site ၿဖစ္မွသာ ပုိၿပီးစိတ္ခ်ရပါတယ္။ Official Site မွာေကာ malicious code ေတြထည့္လုိ႔မရဘူးလားဆုိေတာ့ ရပါတယ္.. ဒါေပမဲ႔ ၄င္းတုိ႔ရဲ႕ Webmaster က အဲလုိလုပ္ရင္ တရားစြဲခံေနရမွာေပါ႔။ freehosting နဲ႔ တစ္ခ်ဳိ႕ unofficial site ေတြဆုိရင္ ၄င္း site က မိမိကုိဒုကၡေပးလုိ႔ ဘယ္သူ႔ တရားစြဲရမွန္းမသိဘူးၿဖစ္ေနလိမ့္မယ္။ ဥပမာ (http://www.worldwidemyanmar.com/ ဘာေၾကာင့္ Official Site ၿဖစ္တာလဲ ? http://www.worldwidemyanmar.com/about တရား၀င္မွတ္ပုံ တင္ထားေသာ လုပ္ငန္းကုမၸဏီၿဖစ္ၿခင္း ) ေနာက္တစ္ခုက အမ်ားအသိ အမွတ္ၿပဳထားတဲ႔ personal portfolio ေတြနဲ႔ forums ေတြ။ ဒါက အနည္းငယ္သိေအာင္အၾကမ္းၿဖင္းရွင္းၿပတာ....

၂) မွန္းဆရခက္ေသာ password ေပးၿခင္း တစ္ခ်ဳိ႕က password ကုိ ၄င္းတုိ႔ရဲ႕ name ေပးတယ္။ တစ္ခ်ဳိက name နဲ႔ေမြးသကၠရာစ္ေပါင္းေပးတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက keyboard က အစဥ္လုိက္ကုိေပးၿခင္းပါ .. asdf123 , qwerty, နဲ႔ name + 12345 စသည့္ေပးၾကတယ္။ ေနာက္ဆုံးတစ္ခုက dictionary ကစာသားပါ။ password ေပးေတာ့မယ္ဆုိရင္ dictionary ထဲက စာသားကုိ ဘယ္ေတာ့မွမေပးပါနဲ႔.. တစ္ခ်ဳိက lover, flower, angel, arsenal စသည့္ၿဖင့္ေပးၾကပါတယ္။ ဒီလုိမ်ဳိး password ေတြကုိ ကြန္ပ်ဴတာ အသုံးၿပဳတာတာ ၀ါရင့္ေနတဲ႔သူက ခန္႔မွန္းၿပီး ရယူသြားႏုိင္ပါတယ္။ ရုိးရွင္းတဲ႔ Password အတြက္ လြယ္ကူစြာပဲ bruteforce လုပ္သြားလုိ႔ရပါတယ္။

၃) ဘယ္ေတာ့မွ မိမိ password ကုိ email & chat messenger နဲ႔မပုိ႔ပါနဲ႔ တစ္ခါတစ္ေလမွာ တစ္ခ်ဳိက ၄င္းတုိ႔ရဲ႕ password ကုိ အခ်င္းခ်င္း chat ေတြ mail ေတြထဲမွာပုိ႔ထားၾကပါတယ္.. ဒါက အရမ္းအႏၱရာယ္မ်ားပါ တယ္။   ေနာက္တစ္ခုက official site ေတြက ဘယ္ေတာ့မွမိမိရဲ႕ password ကုိ လွမ္းမေတာင္းပါဘူး ဘယ္ system မွမရွိပါဘူး။ အကယ္၍ အဲ႔လုိ user name & password ကုိအေတာင္းခံရရင္ ဒါဟာ Social Engineering ထဲက Phishing Attack လုပ္တာပါပဲ။

၄) Password ကုိမၾကခဏေၿပာင္းပါ။ ကၽြန္ေတာ္သတိထားမိသေလာက္ တစ္ခ်ဳိ႕က ၄င္းတုိ႔ရဲ႕ Password ကုိ အၿမဲတမ္းအေသထားတတ္ၾကတယ္ ၂ ႏွစ္ ၃ ႏွစ္ေလာက္အထိေပါ႔။ တကယ္တမ္းက ဒီလုိ Password ကုိခဏခဏ ေၿပာင္းသင့္ပါတယ္။

၅) ကုိယ္ပုိင္ကြန္ပ်ဴတာကုိသုံးပါ။ အကယ္၍ မိမိက အမ်ားသူငွာသုံးတဲ႔ Cyber & Hot spot လုိေနရာမ်ဳိး မွာသုံးမယ္ဆုိရင္ သတိထားရပါတယ္။ Banking & Online Transaction ေတြဆုိရင္လုံး၀ ကုိမသုံးသင့္ပါဘူး။ မိမိကြန္ပ်ဴတာတြင္ပဲသုံးပါ။ အကယ္၍ plublic ေနရာေတြမွာသုံးခဲ႔ရင္ auto complete သုိ႔မဟုတ္ save password ဆုိတဲ႔ web browser ကေမးတာကုိ no နဲ႔သာေၿဖပါ။ အသုံးၿပဳၿပီးပါက IE ဆုိရင္ Tools > Internet Options > Content > AutoComplete. Uncheck option “User names and passwords on forms” and click on “Clear Password”. Click “OK" လုပ္ပါ။ FireFox ဆုိရင္Clear Recent History or Clear Private Data ကုိလုပ္ပါ။ မိမိရဲ႕ သုံးေနေသာကြန္ပ်ဴတာတြင္ မည္သည့္ ဟက္ကင္း software မွမရွိေအာင္ၾကည့္ပါ။

၆) မိမိကြန္ပ်ဴတာတြင္း Firewall, Antivirus, Antispyware ကုိထည့္ထားပါ။ Firewall, Antivirus, Antispyware ကုိထည့္၍ အၿမဲတမ္း Update လုပ္ေပးပါ။ မိမိရဲ႕ ကြန္ပ်ဴတာကုိ Scan ပုံမွန္ဖတ္ပါ။

၇) မိမိ user name & password ကုိဘယ္ေတာ့မွမသယ္ေဆာင္ပါနဲ႔ ဒါကေတာ့ မိမိရဲ႕ user name & password ကုိ တစ္ခ်ဳိ႕က စာရြက္ေလးနဲ႔ ေရးၿပီး မွတ္ထားပါတယ္။ ဒါကလည္း အႏၱရယ္မ်ားပါတယ္။

 ၈) မိမိရဲ႕ အေကာင့္ကုိ ေစာင့္ၾကည့္ေရး ဆုိလုိတာက အကယ္၍ Gtalk သာသုံးမယ္ဆုိရင္ မိမိအေကာင့္ကုိဘယ္ဆီက လာသုံးတယ္ဆုိတာကုိ စစ္ဖုိ႔ Last Activity on this account ဆုိတာပါပါတယ္.. ဒီလုိစစ္ၿခင္းၿဖင့္ တစ္ၿခားဘယ္ IP ကလာသုံးသြားတယ္ဆုိတာ သိႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခု က မိမိရဲ႕ Inbox / Outbox ေတြကုိ စစ္ပါ ။

ထူးၿခားတဲ႔ အရိပ္အေရာင္ေတြ႔က password ကိုေၿပာင္းပါ။ ၉) မိမိသုံးေသာ Browser ရဲ႕ Cache ကုိဖ်က္ပါ ဘယ္ site သုိ႔မဟုတ္ ဘယ္ကြန္ပ်ဴတာပဲ သုံးသည္ၿဖစ္ေစ တစ္ၿခားသူတစ္ေယာက္ မိမိရဲ႕ ေၿခရာကုိ မလြယ္တကူမ လုိက္ႏုိင္ဖုိ႔ cache ကုိရွင္းဖုိ႔လုိပါတယ္။ ဥပမာ IE ဆုိရင္ clicking Tools > Internet Options > Delete Cookies and Delete Files ၁၀) ေနာက္ဆုံး ကြန္ပ်ဴတာ ႏွင့္ အင္တာနက္ သတင္းကုိ ေစာင့္ၾကည့္ပါ မိမိတုိ႔က ကြန္ပ်ဴတာ & အင္တာနက္သုံးတာၿဖစ္တဲ႔အတြက္ မိမိတုိ႔ရဲ႕ လုံၿခံဳေရးအတြက္ သတင္းထူး မ်ားကုိ လုံၿခံဳေရးဆုိင္ရာ website ေတြမွာ ပုံမွန္ဖတ္ရႈေပးပါ။ Privacy ဆုိတာ အမွန္ကုိအေရးၾကီးပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ္ေၿပာေနက်စကားတစ္ခြန္းရွိပါတယ္။ အဲ႔ဒါကေတာ့ အလကားရတဲ႔ ေမးလ္၊ အေကာင့္သူမ်ားသိသြား အေရးမၾကီးဘူးလုိ႔မမွတ္နဲ႔ ဟက္ကာေတြ ခုိးတာ မိမိတုိ႔ရဲ႕ အေကာင့္ကုိမဟုတ္ဘူး မိမိတုိ႔ရဲ႕ Info ကုိခုိးတာပါ။ ဥပမာအေနနဲ႔ေၿပာရင္ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ အီးလ္ေမးကုိရရင္ ေမးလ္တစ္ခု တည္းမဟုတ္ဘူး ၄င္းထဲမွာပါတဲ႔ banking/business/domain စသည္ အမ်ားၾကီးပါသြားပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္တစ္ခုက အဆက္အႏြယ္ပါ။ ကၽြန္ေတာ့္ အေကာင့္ကုိသိရင္ ကၽြန္ေတာ္ထိန္းခ်ဴပ္ထားတဲ႔ Domain နဲ႔ Hosting ကုိသိ မယ္။ ကၽြန္ေတာ္ေရးတဲ႔ ဖုိရမ္ကုိသိမယ္ ။

၄င္းမွတစ္ဆင့္ ဖုိရမ္၊ domain၊ Hosting မွ အၿခားေသာ member ေတြရဲ႕ User name နဲ႔ password ကုိသိသြားပါလိမ့္မယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ လုပ္ထုံးတစ္ခုက အကယ္၍ ဖုိရမ္တစ္ခု၀င္ရင္ အဲ႔ဖုိရမ္ရဲ႕ မိမိအေပၚမွာ level အႏုိပ္အၿမင့္ကုိၾကည့္ၿပီး password ကုိေပးပါတယ္။ ဆုိလုိတာက တစ္ၿခား ဖုိရမ္ေတြမွာ admin123 လုိ႔ေပးေနက်ၿဖစ္ရင္ admin or mod အေနနဲ႔ ၀င္ေနတဲ႔ ဖုိရမ္၊ Website၊ Hosting ေတြဆုိရင္ ကၽြန္ေတာ္ မတူတဲ႔ Password ကုိေပးထားတတ္ပါတယ္။ ဒီလုိအေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ သက္ဆုိင္သူကုိေတာင္ ကၽြန္ေတာ့္ Password မေပးပါဘူး။ မယုံၾကည္လုိ႔ မရုိးသားလုိ႔ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ မိမိအေကာင့္တစ္ခုတည္း မဟုတ္ပါဘူး အၿခား မိမိဆက္ႏြယ္တဲ႔သူေတြရဲ႕ privacy ဆုိတာ ရွိပါေသးတယ္...